İnsan aklının gelişmesinde güzel söz ve öğüt
İnsanlık tarihi boyunca meydana gelen bütün büyük değişim ve gelişimleri birinci derecede tetikleyen faktör, güzel söz ve öğüttür. Güzel sözlerin ve öğütlerin insan üzerindeki olumlu etkisi bir hakikat olduğu gibi, yanlış zamanda, yanlış bir şekilde ve kötü bir anlamda söylenen sözler büyük huzursuzluklara yol açmış, hatta bu tür sözlerden nice savaşlar çıkmıştır. Burada güzel sözün ustası merhum Yunus Emre”nin, “Söz var keser savaşı, söz var kestirir başı. Söz var ağulu aşı, yağ ile bal yapar bir söz!” sözünü hatırlamak gerekmektedir.
Kur”an-ı Kerim”de sözün ve öğüdün etkisi hakkında çok sayıda ayetin bulunduğu bilinmektedir. Söz ve öğüdün muhatapları olarak ise düşünen, yani akıl sahipleri olarak genelde bütün insanlar, özelde ise Müslümanlar zikredilmektedir. Bu ayetlerde çeşitli misallerle güzel sözün ve öğüdün faydalı olacağı vurgulanmaktadır. Ta-ha Suresi 43 ve 44. ayetlerde, “İkiniz Firavun”a gidin, çünkü o azmış bulunuyor. Ona yumuşak söz söyleyin, umulur ki öğüt alıp düşünür veya içi titrer, korkar” buyruğu, Firavun gibi kibrine ve gururuna boyun eğmiş, kalbi katılaşmış birine dahi sözün ve öğüdün yararlı olabileceğine işaret edilmektedir.
Söz, iletişimin en başta gelen aracı olan dilin en önemli malzemesidir. İnsanlar arasındaki iletişimin sağlıklı olması aklın işlev gördüğünü gösterir. Öğüt, sözün başkaları üzerinde etki yapacak biçimde sunulmasıdır. İnsanlık tarihi boyunca bütün peygamberler, sözün ve öğüdün, dolayısıyla en iyi iletişim ustaları ve uzmanlarıydı. Hazreti İsa (as), Kainatın Efendisi Hazreti Muhammed (SAV) söz ve öğütle insanları etkilemiş ve büyük fetihler gerçekleştirmişlerdir.
Tarih boyunca insanlar üzerinde etkili olmuş şahsiyetlerin en önemli özellikleri inandıkları değerler hakkında sözü en güzel, en doğru bir şekilde, en uygun ve doğru zamanda söyleme kabiliyetlerine sahip olmalarıydı. Bu şahsiyetlerin söz söyleme yetenekleri ile iyi bir iletişim uzmanı oldukları ifade edilebilir. İnsanları anlıyor ve inandıkları değerleri kabul ettirebiliyorlardı. Bu seçkin insanların sayısı Duğu”da ve Batı”da hayli fazladır. Bu insanların sözlerine bu kitapta fazlasıyla yer verilmiştir. Kitapta sözlerine yer verilen isimler yaşadıkları devirlerin en kabiliyetli iletişimcileri, yani söz ustaları ve öğütçüleriydi.
Dil, söze büründü ve fikir oldu. Fikir kimi zaman şifahi olarak ortaya kondu, imkânlar ölçüsünde fikirler yazıya aktarıldı ve insanlar aydınlatılmaya çalışıldı. Fikir bazen şiir oldu ve hislerle anlatıldı bütün gerçekler ve hakikatler. Hepsinde amaç, selim aklın ürünlerini insanlığın istifadesine sunmak ve bütün insanlığın hayat kalitesini yükseltmekti.
Kimi zaman büyük hadiseler meydana geldi sözün etkisi ile. Bazen insanlık için hayır, bazen de felaket getirdi sözler. Dalga dalga yayılıp insanlığın yaşam kalitesini artıran sözlerle birlikte, kötülüklere yol açan sözler de söylendi.
Sözün öğüt, yani nasihat şeklini alması ise, müşahhas hale gelmesi, somutlaşmasıdır. Öğüdün, yani nasihatin amacı ise insan hayatının iyi, doğru ve güzel bir hüviyete bürünmesidir.
SEÇKİN SÖZLER VE ÖĞÜTLER (etkili sözler) çalışması ise sözün ve öğüdün insan gelişimi üzerindeki tartışmasız etkisi göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır.

Kaynakça: Doğu’dan Batı’dan Seçkin Sözler ve Öğütler, Bekir Haşimoğlu, Sh:34

Bekir HAŞİMOĞLU
E-posta: bekirhasimoglu@etkilisozler.com