Prof.Dr. VECDİ AKYÜZ

Fitrenin ödenmesi

Peygamber devrinde, yiyecek maddeleri belli mallardan ibaretti ve bunlar o gün için galip veya temsili yiyecek maddelerini meydana getiri yordu. Her mükellefin kendi yiyecek maddeleri neler ise, fitrenin de bunlardan ödenmesi uygundur. Böyle bir kimsenin, başka cins yiyecek maddesinden fitre ödemesi mekruhtur. Fitrenin her ülkenin galip veya temsili yiyecek maddelerinden ödenmesi gerekir.

Bayramla ilgili bir ibadet olması dolayısıyla Ramazan Bayramı’nın birinci gününde fecrin doğuşundan itibaren fitre ödemek vacip olur. Fitre bütün bir yıl boyunca ödenebilir; çünkü sebebi olan sağlık bulunmaktadır, ayanca bu, bir tür zekâttır. Fitre ödemeyi geciktirmek doğru değildir, ancak, ne zaman ödenirse ödensin, kaza olarak değil, eda olarak ödenmiş olur. Fitrenin gecikmeli olarak ödenmesi mekruh değildir.

Yiyecek maddelerinin yerine, bunların değerlerini para veya başka cins eşya ile de ödemek caizdir. Çünkü fitre ödemekteki gaye, fakirlerin öncelikle gıda ihtiyacını gidermektir. Bu gaye, yiyecek maddesini ödemekte olduğu gibi, değerini ödeyerek de gerçekleşebilir. Ödeme yerindeki fiyatlara göre bir kişinin, orta derecede bir günlük yiyeceği karşılığı da olabilir; bu son uygulama Maide: 5/89 ayetindeki “ailenize yedirdiğinizin ortalaması” biçimindeki ölçüye uygun düşmektedir. Zekatta olduğu gibi, fitrenin de rüknü temliktir; yani bir mali fakire vererek dilediği şekilde tasarruf etmesini sağlamaktır.

Fitre ödenebilecekler

Fitre bir sadaka türü olduğu için, Tevbe 9/60 ayetinin kapsamına girerek, zekâtın ödeneceği kişi ve sınıflara ödenir. Fitreyi mükellefin bulunduğu, yani fitrenin vacip olduğu yerdekilere ödemek gerekir, başka yerlere gönderilmesi mekruhtur. Bunun da akraba ve yakın komşulara doğru sırtlandırılması uygundur. Bütün bunlara rağmen, ödeme yapılacak fakir bulunmazsa, en yakın yere fitre gönderilebilir. Bir mükellef fitresini bir veya birkaç fakire ödeyebileceği gibi, bir grup da sadece bir fakire ödemede bulunabilir

Prof.Dr. VECDİ AKYÜZ

11 Kasım 2004 yeni Şafak.